Romeo ve Juliet

Romeo ve Juliet

“Şiddetle başlayan hazlar, şiddetle son bulurlar. Ölümleri olur zaferleri, öpüşürken yok olan ateşle barut gibi...”

Monteguelerve Capuletler iki ayrı aile, düşman. Belki de neden düşman olduklarını unutmuşlardır, günlerden bir gün bir eğlence olur. Maskeli balo. Düşman ailenin çocukları bu maskeli baloda buluşurlar, kalpler konuşur. İki düşman ailenin çocukları olan Romeo ve Juliet ilk görüşte aşık olurlar. Aşklarından o kadar emindirler ki, araya giren süt annenin de istemi doğrultusunda Romeo aşkını kilise nikahı ile taçlandırır. Konu basittir, yazanın muhteşem dil oyunlarını aynı güzellikte tercüme eden Özdemir Nutku dizeleri ile bizden ve içimizde bir şeyler uyandıran cümlelere dönüşür. Onların aşkları ve kurdukları cümleler bizdendir. Bizim için herhangi bir yerde geçen aşk hikayesidir. Tanıdıktır, kavuşamayan, kavuştukları anda ölümdür buluşturan…

Binlerce senedir sahnelenen, sürekli yeni şeylerin denendiği bir oyundur aynı zamanda. Zaman ile oynanır, kahramanların aileleri daha fazla karışır, daha az öne çıkar, yönetmenlerin ve senaryoyu sahneye ya da beyaz perdeye uyarlayanın tercihi geniş bir yorum dokusu ortaya çıkarır. Her yönetmen kendisinden yeni bir şeyler ekler, yorum olarak eklenenler seyirciyi rahatsız etmemesi önemli olan. Zaman ile çok oynanmıştır, zamanın yanında mekan. Mekan dışında öne çıkarılması gereken ya da olayların örgüsü de yönetmenin tercihi ve oyuncuların verilen rolü ne kadar yerine getirmesi ile orantılı olarak seyirci ya alkışlamıştır ya da sessizce izlemiş ve kısa sürede unutmuştur.

Oyunu, Makedonyalı yönetmen Dejan Projkovski sahneye koyuyor. Bugüne kadar izlediğim yorumlar içinde zeminin su olarak kullanıldığını ilk defa görmekteyim. Oyunun sahnesi sudur, dekor su ile bağlantılı arka tarafta yer alan bir yatay akvaryum. Seyirci ile havuzun ayrıldığı noktada bir alan daha vardır ki, oyunun su içinde olmayan sahneleri bu alanda geçmektedir. Su sarnıcında yer alan Medusa başı da sahnenin en üst tarafında yer almaktadır. Onu aydınlatan ışık rengi olayın nasıl sonuçlandığını anlatmaktadır. Sahne sadedir. Oyuncular yanlardan girip çıkmakta ve su içinde hareket etmeye çalışmaktalar. Genel olarak oyuncular kendilerine verilen rolü hareket anlamında olduğu gibi yerine getirdiğini düşünüyorum. Yönetmen kafasında ki tasarladığı yorumu sahneye koyarken her türlü olanağı değerlendirir. Kendisine verilen olanak içinde sanırım istediği oyuncuyu yönettiği oyunda oynatma hakkına sahiptir diye düşünürüm. Bir oyunda yönetmen oyuncusunu seçer. Yabancı bir yönetmen de olsa oyuncu seçimini kağıt üzerinde değil sahnede değerlendirerek yapar. Benim bugüne kadar izlediğim oyunlarda ses ahengine önem verildiğini düşünmüşümdür. Çünkü birbirinden ayrı ses tonunda olan oyuncuların aynı sahnede aynı volümde ses çıkaramaz, biri yüksek ses ile diğeri düşük ses ile konuşursa oyunun içeriğine göre elbette yönetmen tercih eder ama seyirci olarak beni ses arasında uyumsuzluk beni rahatsız eder. Bir anda yüksek ses, baskın bir ton diğer yanda düşük ve baskın olmayan bir ses… Opera için geçerli kural tiyatro içinde geçerlidir. Bu oyunda beni en çok rahatsız eden su içinde oyuncuların mücadelesinden öncelikle sesler arasında dengesizlikti. Baş rolde yani Romeo canlandıran oyuncunun sesi, juliet’i canlandıran oyuncu ile ahenkli ve dengeli olması önemlidir ama onları öne çıkaran diğer oyuncuların da sesleridir.

Oyunun zamanı ile de oynanmıştır. Bugün ve geçmiş aynı zemindedir. Oyuncuların kıyafetlerine bakınca kafamın bir köşesinde nedense Tophane yalanı geldi. “Yarı çıplak adamlar geldi…” diye başlayan cümlede geçen kahramanlar sahnedeydi! Rock konserinde sahne alan sanatçıların havası vardı. Elbette yönetmen müzik seçimini sahnenin mekanı gibi oynayabilir. O tercihi elbette oyuna yüklediği anlam ve seyirciye iletmek istediği mesaj ile ilgilidir. Yorum farkı ve algı farkı bu oyunu hem sevdirebilir hem de üzerinde konuşmaya değmez, ama bol bol taciz ve oyunculara çektirilen işkence olarak algı da seyircide oluşabilir… Yönetmen sadece sahnenin su olan alanını değil, yukarıyı da sahne olarak düşünmektedir. İdareci ve Juliet yukarından konuşur ve hareketli alan seyircinin üstünden sahnenin üstüne doğru hareket eder.

Ses konusuna gelince, zaman zaman mikrofon kullanılmıştır. Normal ses yerine dijitalleşen bir ses yüksek volümü ile oyunun bazı sahnelerde öne çıkıyor. Neden mikrofon kullanıldığını gerçekten anlayamadım, çünkü oyuncuların sesi salonun en arkasında yer alan seyirciye rahatlıkla üstelik o kadar su dalgası ve suyun ortaya çıkardığı görsellik içinde olmaktadır. Sahnede kullanılan mikrofon yabancılaştırma efekti olarak düşünebilirim ama zaman ve zaten yüksek sesli oyuncunun sesinin daha yüksek çıkmasından başka işlevi olduğunu düşünmedim…

Müzik ile de zaman ile oynanır, oyun hem orta çağ hem de bugüne dairdir. Seçilen kıyafetler de buna uygundur. Yönetmen deneysel olarak bu oyunu yeniden yorumlamıştır. Elbette onun tercihi bize özelikle bana sıcak gelmedi, belki bu klasik oyunun benim üzerimde bıraktığı ön yargıdır diyebiliriz. Ne yazık ki ön yargımı bu oyunu izledikten sonra da yenemedim.

Oyuncular üzerine bir iki cümle de yazayım, her biri ağır sahne koşullarında muhteşem bir performans sarf ediyorlar. Su salonda ılık olduğunu öğrendim ama ıslak kıyafetler ile sahne arkasına gittiklerinde ne yapıyorlar bilemiyorum, umarım orasında sıcaktır, çünkü seyircinin içinden girip ve çıkma olduğunu gördüğümden dışarısının o kadar sıcak olmadığını salona girerken yaşamıştım. Bu oyun yüzünden umarım hiçbir sanatçı hastalanmaz… Kılıç ile dövüş sahneleri bana göre daha fazla dikkat gerektiren sahne olarak görmekteyim, en ufak bir ayak kayması beklenmeyen sonuç ortaya çıkarabilir. Benim içimde ki duygu yönetmen kendi egosunu tatmin etmiş gibi geldi, elbette bu benim kişisel duygum…

Farklı bir reji görmek içinde olsa oyuna gidip izlenmelidir. Elbette yanınızda su olmasına dikkat edin, çünkü çok uzun bir oyunda su içinde oyunculara bakarken salonun ısındığını unutmayın.  Sigara dumanı sizi rahatsız ettiğinde şansınız yok o dumanın altında oyunu izlemek zorundasınız… peki bu kadar olumsuz şey yazmış gibi olsam da aslında oyunu o kadar olumsuz görmedim. Elbette kafamızda ki kalıpları yıkan, yeni bir bakış açısı olarak deneysel tiyatro için çok güzel bir örnek. Farklı oyunlar ve konular için buna benzer sahneler düşünülebilinir. Bende bıraktığı izlenim; başlangıçta her şey temizdi, sonra kan oldu…

“Gözyaşları ile yıkadılar yaralarını…” yaşadıkları göl göz yaşları ile oluşmuş, acının hakim olduğu yerde sevgilerde acılar ve yaralar ile büyümüş. Açılan bir yara ancak gözyaşı ile yıkanır… Romeo ve Juliet ilk anda aşık olmuş ve kısa sürede evlenmiştir ama onların sevgilerini de acılar yıkamıştır, su içinde acının rengi kırmızıya dönmüştür. Medusa yüzü kızıldır, ölümü taşır…

İsmail Cem Özkan

Romeo ve Juliet

Yazan: William SHAKESPEARE

Çeviren: Özdemir NUTKU

Yöneten: Dejan PROJKOVSKİ

Dekor Tasarımı: M. Nurullah TUNCER

Kostüm Tasarımı: Medina YAVUZ ALMAÇ

Işık Tasarımı: Serhat AKIN

Müzik: Goran TRAJKOSKİ

Koreografi: Olga PANGO

Yönetmen Yardımcısı: Seda YILDIZ

Mihmandar / Reji Asistanı: Atilla KLİNÇE

Proje Asistanı: Pınar ALEV 

Sahne Dövüşü ve Kılıç Eğitimi: Murat TURHAN

Oyuncular:

ROMEO: Atakan AKARSU

JULIET: Damla Ece DERELİ

RAHİP LAWRENCE: Seda YILDIZ

LORD CAPULET: Ahmet DİZDAROĞLU

DADI: Zeliha GÜNEY

MERCUTİO: Murat TURHAN

TYBALT: Yunus Emre TERZİOĞLU

BENVOLİO: Kerim ALTINBAŞAK

PRENS: Muhammed ÇAKAY

LADY CAPULET: Nuray DURMUŞ

PARİS: Bilal ERCAN

CAPULETLER: Ozan ERDÖNMEZ, Burak Pamuk, Can Deniz ERZAİM 

MONTAGUELER: Cem BAYURGİL

Şarkı: O ego stultus ex fortuna sum

Gitar: Yunus Emre TERZİOĞLU

Vokal: Burak PAMUK

Geri Vokal: Murat TURHAN

Sahne Amiri: Zülfinaz DOĞAN EŞİTMEZ

Suflöz: Şeyda PEKTOK

Kondüvit: Taner TURAN

Işık Kumanda: Korhan BODUROĞLU

Dekor Sorumluları: Hakan ERASLAN, Taner TAN

Aksesuar Sorumlusu: Hüseyin BAŞ

Kadın Terzi: Fatma CAN  

Erkek Terzi: Abdullah EROL

Perukacı: Hayati TURAN

Mekanik: Ali YILMAZ, Okan KARAAL