Fındıkıran Balesi

Fındıkıran Balesi

Geçmiş dönemlerin başarılı bir bale sanatçısı olarak ünlenmiş, ama artık sahnelere veda etmiş olan bir kadın, yalnızdır. Yalnızlığını ve geçmişe ait özlemlerini albüme bakarak gidermektedir.

Yılbaşı gecesi daha bir hüzün kaplamıştır, yılların birikimi özlem duyulan geçmiş ve geçmişin yeniden yaratılması. Elinde tuttuğu albüme baktıkça geçmiş yeniden yaratılır. Yaratılan geçmiş bir anlamda masal dünyası içinde değişik maceralara kapı aralayacaktır.  Tek başına koltuğunda oturmuş, koltuğun arkasında paketler vardır, sanki bugün taşınacak gibi büyük paketler ama her biri başka bir öyküyü içinde saklayan sanki sihirli birer sandıktır. Her kutunun içinden bir çocuk çıkacaktır, onu masal dünyasına davet edecek ve o davete her birimiz katılacağız.

Hayat çocukluk ile başlar, onların neşesi hayatın devam ettiğini gösterir. Onların neşesi yalnızlıkları ortadan kaldırır, neşe tüm evreni kaplar. Çocukluk ile başlar anılar, sonra anılar ile zaman geçerken büyürüz. Büyüdükçe hayal dünyamız daralır ve gittikçe yok olmaya tutar, ancak onları zihnimizde tutan belki de direncimizdir. Yaşamın tüm acımasızlığı altında neşeli tarafını anımsamamız dirençli olduğumuzu gösterir. En büyük direnç yeni masalları yaratabilecek kadar açık zihinli olmaktan geçer. 

Yılbaşı partisinde çocuklara hediyeler verilir, gelenektir. Çocuklukta alınan hediyeler ayrı bir yeri vardır. İnsan zihni açık olduğu süre anımsar ve ona göre her anımsamasında yeniden yeniden yaratır. Çünkü verilen oyuncaktır ve o oyuncağın etrafında yeni bir dünya kurulur çocuk için. Yaşlı ve emekli olmuş balerin geçmişin albümüne bakarken verilmiş bir hediyenin ve onun etrafında oluşan dünyaya bizi davet etmesi kadar mantıklı bir şey olamaz. Verilen bir hediye, kırıldığı zaman çok değerli olur. O artık unutulmayacak ve olmazsa olmazımızdır. O yılbaşında hediye olarak verilen fındıkkıran kırılmıştır. Hemen tamir edilmiş olsa da uykuya dalan çocuğun hayal dünyasında o kırılan oyuncağın etrafında macera, korku, kavga, sevgi, tutku kısaca çocuğun hayal dünyasının izin verdiği tüm olaylar yerini alır.

Bu masal ve destansı bale gösterisi, klasik balenin tüm zorunlu hareketlerinin hayata geçirilmesi bir anlamda sahnede yer alanlara bale eğitimi verirken izleyiciye de balenin nasıl olması gerektiği bir masal-düş eşliğinde verilir. Burada sahneye koyanın yorumu çok önem kazanır, çünkü eseri öyle bir yorumlar ki sizi yönetmenin gör dediğini gösterir, görme dediğinin üstünü sis kaplayabilir. İzlediğim bu yorumda ise sabit bir sahnede değişim; ışıkların sahneye neresinde vurduğu ve açılan pencerelerden arka fonda yağan kardır. Sahne çok sadedir. Koltuk sahneye göre yer değiştirir. Işık her bölüm için ayrı ayrı hesaplanmış ve sahneyi sabit aydınlatmaktadır. Oyuncuyu ve sahneyi takip etmez, baştan nasıl planlandıysa o bölüm bitene kadar ışık sabittir. Balet ve balerinin hareketi gölgede kalmış, ışık altında kalmış ayrımı yoktur. Müzik sahnede yaşanan olaylara yön vermektedir.  Olayların kurgusu müzik ile kulaklara fısıldanırken, koreografi öykünün içi doldurulur ve somutlaştırılır.

Koreografinin daha görünür ve seyirci ile kucaklaşmasını sağlayan bana göre ışıktır. Işık zamanı, coğrafyayı, sahnede yer alan dekora verdiği derinlik ile sahnede yer alan tüm ayrıntının seyirciye ulaşmasını sağlar. Her balerin ve baletin hareketi ışığın verdiği canlılık ile seyircinin ilgisini sahnede yaşanan öykünün kurgusu içinde olmasını sağlar. Özellikle anlatılan bir masalsa, gerçeküstü bir öykü varsa, örneğin farelerin Clara ile mücadelesi ve mimiklerin ve onlara derinlik veren makyajın görünür kılınmasını sağlar. Fareler Kralı sahnedeki makyajı ile dikkati çekmektedir, özellikle Egemen Kement mimikleri ile olayın içine bizi davet ederken kayıtsız kalamadık. Işık her sahnede olduğu gibi sabittir. Yumuşak geçişler ile ışık görmemiz gereken yeri aydınlatmış olsaydı diye içimden geçirdim. Çünkü ortada yer alan aydınlık alandan çıkınca daha karanlık bir alanda yapılan mücadele ve o anda dansçıların yüzünde oluşan öyküye ait değişimler gölgede kaldığını hissettim.

Görebildiğim kadarı ile yönetmenin yorumuna uygun olarak sahne düzenlemesi, ışık ve koreografi yapılmış. Müzik bu yoruma çok şey kattığını düşünüyorum… İzlenmesi gereken ve izlerken balenin ne olduğunu öğreten bir okul olduğunu salondan ayrılırken düşündüm…

İstanbul Devlet Opera ve Balesi (İDOB), sosyal sorumluluk projesi olarak bu yıl Down Sendromu Derneğini ağırladığı gün oradaydım. Gösteri sonunda alkış bölümünde Down Sendromu olan çocuklar balerin ve baletler ile sahnede yerini alarak seyirciyi selamladı. Onlar için yapılan bu gösterim çocukların mutluluğu ve orada olmanın getirmiş olduğu heyecanı gözlerinden okuduğumu düşünüyorum. İzin alarak fotoğraflarını çektim. Bir arada olmak ve onlar için ayrılan zamanın ne kadar değerli olduğunu gösteri öncesi yapılan konuşmadan anladım. Belediye başkanın da bu anlamlı günde onlar ile birlikte olması sanata ve sanatçıya değer vermenin dışında desteklediği her sosyal projede yer alması ve açıkça yanınızdayım demesi ayrı bir anlam barındırdığını düşündüm…

Verilen her emeğin bir karşılığı vardır, sahne sanatlarında ise alkıştır. Hak ettikleri alkış aldılar. Emeği geçenlere teşekkür ederim…

İsmail Cem Özkan

Fındıkıran Balesi

Libretto: Uğur Seyrek, Işık Noyan

Koreografi ve Reji: Uğur Seyrek

Orkestra Yönetmeni: Roberto Gianola

Dekoratör: İsmail Dede

Kostüm Kreatörü: İ.Serdar Başbuğ

Işık Tasarım: Uğur Seyrek

Işık Uzmanı: Taner Aydın

Clara: İlke Kodal

Prens: Batur Büklü

Drosselmeyer: M.Nuri Arkan

Fareler Kralı: Egemen Kement

Clara'nın Annesi: Pınar Müldür

Clara'nın Babası: M.Kemal Onur Tunay

Büyükanne: Büşra Yıldırım

Büyükbaba: Alper Akalın

Konuklar: D. Fatma Sabaz, S.Burcu Borak, Zeynep Alev İşçimenler, Gamze Hopanoğlu, Hüma Ersel, Buket Polat, Deniz Polat, Sinan Kaymak,  M.Gazi Öztekin, C.Cüneyt Çelik, Çağatay Özmen, Can Bezirganoğlu

Kurşun Askerler: Berfu Elmas, A.Eda Yeker, Melis Kalfagil, Buket Polat, Elifsu Pamukçu, Ayşe Aras

Bebek:  ÇiftHüma Ersel, C.Cüneyt Çelik

Fareler: Can Bezirganoğlu, Deniz Polat, Alican Güçoğlu, Çağatay Özmen, Sinan Kaymak, M.Gazi Öztekin

1.Kar Tanesi: J.Nıcole Hartmann

2.Kar Tanesi: Büşra Ay

3.Kar Tanesi: Asena Ökte

Kar Taneleri: Çağrı Çekiç Hazan, Berfu Elmas, Ayşe Aras, Asena Ökte, A.Eda Yeker, Melis Kalfagil, Buket Polat, S.Hazal Çoruk

Vals Solist 1.Çift: P.Gizem Tuncay, A.İbrahim Türkkan

Vals Solist 2. Çift: Çağrı Çekiç Hazan, C.Cüneyt Çelik

Vals Solist 3.Çift: Büşra Ay, Çağatay Özmen

Vals Grup: Eymen Arıslı, Buket Polat, Çağrı Çekiç Hazan, Berfu Elmas, Melis Kalfagil, Ayşe Aras, Maia Ito, D. Fatma Sabaz

İspanyol Dansı: Hüma Ersel, Çağrı Çekiç Hazan, A.Eda Yeker, Asena Ökte, Ömer Erenler, Sinan Kaymak, Alican Güçoğlu, C.Cüneyt Çelik

Hint Dansı: Ebru Cansız, J.Nıcole Hartmann, Eymen Arıslı, Berfu Elmas, Büşra Ay

Çin Dansı: Can Bezirganoğlu

Rus Dansı: Maia Ito

Fransız Dansı: Zuhal Karaca, M.Oliver Spence

Çocuklar: Asya Yüksel, B.Deniz Atalay, Defne Bezzaz, Melissa Turan, Mercan Çelik, Naz Ardal, Sude Ardal, Yasemin Kayabay, Mert Ak, H.Tuna Ergün