Coriolanus

Coriolanus

Roma dönemidir, imparatorluk artık cumhuriyet ile idare edilmektedir. Değişimin olduğu yıllarda Borissia ile savaşmaktalar. Sürekli bir savaştır, beş defa cephede karşılaşmışlar ve Romalıların galibiyeti ile sonlanmıştır. 

Kıtlık savaştan dolayı Roma’da yaşanmaktadır, soyluların depolarında buğday olduğu söylentisi üzerine halk isyandadır. Bu isyanda hedefteki kişi Caius Martius olarak öne çıkmaktadır. Soyluları temsil etmektedir ve cumhuriyetin fikrine henüz uyum sağlayamamıştır. Halkı küçümsemekte ve soyluların her şeyi kontrol etmesini ve onur mücadelesini ancak soylular tarafından gerçekleştireceğine inanmaktadır. Cephede başarılı olmuş ve her savaştan bir yara izi ile dönmüştür. Babasından daha yakın gördüğü kişi her zaman yanında yer almaktadır. Menenius Agrıppa bir anlamda Martius’un vicdanın sesidir. Halkın temsilcileri Brütüs ve Sicinius bir anlamda halkın sesi gibi gözükmelerine rağmen yeni rejimin görünmez idarecileridir, ince siyaset ile savaş meydanında galip gelenleri senatoda yenecek kadar ince siyaset yollarına hakimdir. 

Bu tartışmaların ortasında düşman yeniden Tullus Aufidius komutasında saldırmıştır. İki düşman yeniden savaş meydanında karşılaşacak ve bir anlamda düşmanlık kan davasına dönmüştür. Savaş meydanında iki komutan bir biri ile kavgaya tutuşur ve kavgayı Martius kazanır ve yeni bir unvan ile onura edilir. Coriolanus olarak anılacaktır. Roma’ya dönüşü muhteşemdir, şölenler ile karşılanır ve Konsül olmaya aday gösterilir. Ama yeni rejimin kuralları gereği halkında onayını almak zorundadır ama halktan kendisini üstün gören biri halkın konuştuğu dil ile konuşma yerine her şeye hakim, onurlu, kibirli olarak onlardan onay almayı kendisine yediremez ama artık kural kuraldır ve halk ile yaralarını gösterebileceği kıyafet içinde karşılarına çıkar. Onaylarını alır ama ona aldığının hemen arkasında Brütüs ve Sicinius halka para dağıtarak görüşlerini değiştirmelerini ister ve halk onlardan aldığı paranın karşılığını verecektir, çünkü roma para üzerinedir, ne kahramanlık ne de onur… Her şeyi belirleyen çıkarlardır… 

Halk ayaklanmıştır. Bu komplonun farkındadır ama artık sinirlerine hakim olamaz ve kendi doğrularını savunur… Bu var olan demokrasi anlayışının dışlanmasıdır. Bunu fırsata döndüren Brütüs ve Sicinius Roma Cumhuriyeti'ne ve onun hukukuna ihanet etmek olduğunu iddia ederler ve onun sürgüne gönderilmesini önerirler. Ve kabul görür… 

Roma'dan sürgüne gönderilen Coriolanus kan davasına dönen düşmanın başkentine giderek orada Aufıdıus'la görüşür. Eğer kendine ordusunun komutanlığı verirlerse Roma'ya karşı bir askeri galibiyet sağlayabileceğine onları inandırır. Ve Roma'ya karşı bir hücum için Coriolanus emrine ordu verirler.

Romalılar buna paniğe kapılırlar. Menenius ve sonra Cominius'u Coriolanus'a göndererek ondan Roma'dan öç alma hevesinden vazgeçmesini isterler ama Coriolanus'u ikna edemezler. Sonunda yanında Coriolanus'un karısı, çocuğu ve bir diğer Romalı hanımla birlikte Coriolanus'un annesi Volumnia'yı oğlu ile görüşmeye yollarlar. Annesi Volumnia oğlu Coriolanus'u Roma’yı zapt edip talan etme fikrinden vazgeçirir. 

Coriolanus bunun üzerine Roma’ya gider ve orada bir barış anlaşması ile geri döner. Aufidius bundan hiç memnun olmamıştır. Kendisinin geri plana itildiği hatta paralı asker muamelesi gösterdiğini düşüncesi içinde Coriolanus’ın öldürülmesi gerektiğini kendi ordusuna açıklayarak onu bir komplo sonucu öldürür… 

İki bölümden oluşan tiyatro yeniden Malcolm Keith Kay tarafından yorumlanmıştır. Bu yukarıda konusunu okuduğunuz oyun tarihin en kritik dönemlerinde sahneye uyarlanmış ve her sahneye uyarlandığı dönemlerde değişik tepkiler ile karşılaşmış. Hatta Shakespeare’in ender yasaklanan eserlerinden biri olmuştur. İçinde taşıdığı mesajlar ve vurucu cümleler iktidarı her zaman rahatsız etmiştir. Oyunun vurucu noktaları klasik Shakespeare tiratları içinde birbirinden vurucu cümleler ile seyirciye ulaşmaktadır. 

Tiyatro ile sinema arasında en büyük farklardan biri tiyatro sahnede canlı izlenirken onu göz ve kulak ile izlenmesidir. Duygu organlarımız ile sahnedeki sanatçıya sadece dokunma duyusu olan ellerimiz dışında her organımız ile dokunuruz. Göz ile izlediğimiz kadar kulağımız ile de izleriz sahnede ki oyuncuyu ve onun mimiklerini, ses iniş ve çıkışlarını. O sayede oyuncu da seyirciye dokunur. Arasında bir aracı yoktur. Yapay olan dijital olan her hangi bir unsur seyirciyi sahneden koparır… Son yıllarda bir çok tiyatro eserinde mikrofon kullanılmaktadır. Mikrofon, oyuncunun sesini sahnede müzik ve efektlerin üstüne çıkararak sesin daha net en arkadaki koltuğa ulaşmasını sağlar. İzlediğimiz oyunda da yönetmen Kay mikrofonu birden fazla oyuncuda kullanmıştır. Sahne düzenlemesi modern anlayışın ve teknolojinin sahneye uyarlaması olarak gördüm, ince siyah bir perde ve onun üzerine yansıtılan video görüntüsü oyunu daha da vurucu ve görsel yapmıştır. Her sahne değişimi içinde perde aşağıya iner ve sahnenin konusuna uygun video görüntüsü perdeye yansır. Muhteşem bir görsellik içinde video efektleri ve ses efekti bu anlayışına uygun uygulanır ama sahnede oyuncu doğal sesi ile olduğunda yüksek sesten birden düşük sese dönüş arasında geçiş yumuşak değildir. Yüksek ses volümden düşük sese... Birden şehir karmaşasından sesiz odaya girmek kadar etkili bir ortam yaratıyor… birinci perdede savaş alanı ve kılıç, kalkan ile canlandırılan bölümde video perdeye savaş olarak yansıtılıp perdenin arkasında oyuncuların doğal sesi ile savaş canlandırılmış olsaydı bana göre daha vurucu olur gibi geldi, ama onun yerine yönetmen savaşı sahnede gerçekleştirmiştir… mikrofon oyuncunun ağzının yakındadır ve sesi hoparlörden gelmektedir. Kulağım ile izlerken kim konuşuyor, kim tepki veriyor diye ara ara düşündüm… Çünkü konuşan sahnenin ortasında ama ses sağdan (bana göre) gelmektedir. Yine birçok bölümde bir oyuncuda mikrofon varken diğerlerinde yoktur… Güçlü ses ile doğal sesin etkisi ya da etkisizliği… Gereğinden fazla yüksek ses tonunda olan efektler… görüntü ile oyuncuların sesleri düşünülerek daha kulağa yakın efekt sesi olabilirdi… Salonda gürültü olsa onu bastırmak için sesi yükselttiler diye düşünürüm ama salon oyunu daha iyi kavrayabilmek için seyircinin sahneye odaklandığını gördüm, gerçi bir bölüm cep telefonundan mesaj yazma derdinde olmasını artık yadırgamıyorum… 

Daha fazla uzatmadan kısaca diğer noktalarda değineyim, oyuncular kendilerine verilen görevi en iyi şekilde yerine getirmiş ve benim dikkatimi çeken Cengiz Daner’in oyunculuğu… bana göre Tolga Evren kadar başarılıdır… Tolga Evren zor işi başarılı bir şekilde yerine getirirken mikrofondan çıkan ses onun mimiklerini ve oyunculuğunu gölgelemiştir… ışık sahneyi bir çok noktada oyuncuyu izlemek yerine yerinde sabit kalmış gibi geldi, daha hareketli bir ışık oyunu daha da akıcı hale getirebilir diye içimden geçirdim… Sahne düzenlemesi oyunun ruhunu yakalamış ve sanırım yönetmenin istediğini vermiş olarak algıladım… 

Vakti olanların mutlaka izlemesi gereken oyun olarak düşünüyorum, küreselleşen dünyamızın bir nimeti yabancı kültürde yetişmiş yönetmenlerin ülkemizde bize sahneye oyun taşımalarıdır… o olanağı kendi ülkemizde ve şehrimizde görmek beni mutlu etti… yeni teknoloji ve sahnenin uyarlanması için hem oyuncular hem de yönetmen adayları için yeni perspektifler sunmaktadır… Umarım daha güzel ve daha farklı oyunlar ile sahnelerimiz perdelerini bize açarlar… 

İsmail Cem Özkan

Yazar: William Shakespeare

Çevirmen: Özdemir Nutku

Yönetmen: Malcolm Keith Kay

Koreografi: Tamer Serkan Subaşı

Müzik Direktörü: Çağrı Beklen

Yönetmen Yardımcısı: Zafer Algöz, Tolga Evren

Dekor Tasarımı: Behlüldane Tor

Giysi Tasarımı: Medine Yavuz Almaç

Işık Tasarımı: Önder Arık

Dramaturg: Yeşim Gökçe

Yönetmen Asistanı: Gülcan Zebek Kay

Oyuncular:  Tolga Evren, Deniz Ulaş Tansel Öngel, Fatih Dokgöz, Ece Okay, Eylem Yıldız, Özgür Yalım, Cengiz Daner, Salih Dündar Müftüoğlu, Deniz Akel, Duygu Sarışın, Ceren Bekdemir, Kutay Şahin, Diren Coşkun, Tamer Serkan Subaşı, Can Albayrak, Burak Öner, Erdem Sazak, Yeğya Akgün, Dinçer Simsar, Kadir Çelik, Mukaddes Kurmuş, Müzeyyen Durgun, Tuğçe Tanıl, Çağla Buldak, Ferhat Akgün, Onur Kurşun, Gökçe Aktaş, Hakan Dülger, Yıltan Kahraman, Ergün Metin, Ozan Yılmaz, Emin Ayanoğlu, Şenol Yaz, Gökhan Yıldırım, Name Önal

Asistanlar: Duygu Sarışın, Name Önal

Kostüm Asistanı: Dila Bayrak

Sahne Amiri: Zülfinaz Doğan Eşitmez

Kondüvit: Hasret Çoşkuner

Işık Kumanda: Serdar Yaman

Suflöz: Şeyda Pektok

Film: Bahadır Abşin

Slaytlar: Metin Kurşova

Projeksiyon: Berivan Yurtsever